Schoolmeestersrapport Grootegast

Taal

De taal te Grootegast is plat Gronings. Men spreekt hier nogtans eenige woorden beter uit dan elders in deze Provincie. Zie hier eenige woorden; welke men hier zuiver uitspreekt: goed, bloed, hooi, niet, riem, brief, heilig, voorval, verzoeken, gieten, stouten, doopen, moedig, weenen, drie, vier en dergelyke woorden, welke hiermede overeenkomst hebben. Men spreekt: voor beenen, steenen…. Hier bienen, stienen enz. voor een , twee, duizend, duimen …. Hier ien, twie, duuzend, duumen. voor zuigen, verzuimen, verzuipen …. Hier zuugen, verzuumen, verzuupen. voor weten, weeken (werkw.) …. Hier wieten, wieken enz. voor boter, scholen …. Hier butter, schoelen enz. voor wind, kind, spint …. Hier wiend, kiend, spient enz.

Karakter

Het algemeen karakter onzer dorpgenoten, staat, zoo het my voorkomt, gelyk met die der overage landlieden van het Westerkwartier. Onder den boerenstand staat men in den zomer, des morgens te vier uren op en de ambachtslieden één uur later. Des morgens om 8, ‘s middags te twaalf, en ‘s avonds te zes uur gaan de landlieden naar huis te eten. De gewone tyd van naar bed gaan is avonds te negen of tien uur. – Onder de vermakelykheden der lieden kan men tellen de kermissen, harddraveryen en boelgoeden. – Het gebruik by het trouwen is zeer verschillend. Over het algemeen worden er zoo veel bruiloftsgasten niet genoodigd dan in vroegere tyden. By begravenisplegtigheden, dat op den derden dag na het overlyden geschiedt, worden de naaste familie en goede kennissen of vrienden genoodigd, om het lyk de laatste eer te bewyzen. ‘S middags te twaalf uur gaat de Predikant naar het sterfhuis, doet aldaar eene aanspraak aan de familie tot troost en opbeuring, waarna de naaste buren het lyk opnemen en hetzelve naar het kerkhof vervoeren. De predikant heft hier de voorgang by de lykstaatsie. Het lyk wordt onder het geluid der torenklok, eenmaal om het kerkhof gedragen, en begraven zynde, gaat men weder naar het sterfhuis terug, om alsdan eenige verkwikking te nemen, dat gewoonlyk bestaat in witte brood met bier. – By dezen maaltyd doet de predikant het gebed en de dankzegging.

(get) A.H. Smid.